Yaz döneminde yapılmış hazırlıklarla birlikte beklenen günlere gelindi. Peki zeytin hasadı nasıl yapılır ? Bol kazançlar, hayırlı hasatlar diliyoruz.
Zeytin hasadı nedir ? Nasıl yapılır ?
Zeytin hasadı; bulunduğu yere, iklimine, bölgesine, konuma ve senesine göre değişim göstermekle birlikte eylül sonu başlayıp şubat sonuna kadar devam eden bir emeğin adıdır. Öncelikle sorfalık yeşil zeytin, sırasıyla erken hasat yağlık zeytinler, sofralık siyah zeytinler ve en son yağlık zeytinler toplanarak hasat dönemi tamamlanır.
Elle toplamanın dışında da son dönemde de ülkemizde kullanılan zeytin hasat makineleri kullanım alanlarını sürekli artıyor.
Hasat maliyeti %50’yi buluyor
Yemeklik zeytin de olsa yağlık da olsa hasatta yapılan masraflar tüm maliyetin %50’sine gelebiliyor. Bunun içinde tabi ki en yüksek paydayı işçilik alıyor. Zeytin dönemine göre de maliyetler içindeki ağırlığı değişebiliyor.
Rakip ülkelerde hasat maliyetlerini azaltan hasat makineleri sayesinde hem daha ucuza hasat tamamlanmış oluyor, hem de ihracat yapabilecekleri fiyatlara erişebiliyorlar. Bizde durum pek de böyle değil, hasat makineleri yeni yeni yaygınlaşıyor.
Hasatta uzmanlık “Zamanla” gelir
Zeytin hasadında verimi etkileyen, kazancı artıran diğer kritik nokta ise “zamanlama”. Yöntem ve zamanlama hatası yapılan hasatlarda ister istemez verim ve kalite kaybı yaşanıyor. Yemeklik salamura zeytin hasadında dikkat edilmezse verim ve kalite, yağlık zeytinlerde ise yağ verimi ve asit yükselmesi şeklinde sonuçlanıyor.
Yemeklik yeşil zeytin hasadı için zeytinlerin sarı-yeşil renge sahip olması gerekmektedir. Bunu da takvim olarak eylül ekim aylarında sağlanmış olmaktadır. Tip olarak normal boyutlarına erişen zeytinin, sertliğini az da olsa kaybederek yumuşamış sayılabilir. Yemeklik siyah zeytin için kasım, aralık ayında hasat yapılmalıdır.
Yağlık zeytin için yeşil zeytin görünümünden elle tutulduğunda yumuşamış ve hafif bir sıkmada suyu ve yağı çıkan bir noktaya gelmişse zamanlama size bu iş oldu demiş oluyor.
Peki hasat nasıl yapılmalıdır?
Hasadı elle, sırıkla, tarakla, mekanik çırpıcılarla, vibratörlerle, pnöm çırpıcı ve gövde sarsıcı makinelerle yapabilirsiniz. Araziye ve size bağlı olarak yapılan tüm hasadın can alıcı noktası en büyük özveri ve dikkati gerektiriyor.
Zeytin hasadını hangi usul ve yöntemlerle yapılacağı şüphesiz ağaç sayısından, ağaç türüne, yaşına, arazinin yapısına, dikim özelliklerine, imkanlarınıza, bütçeye, zamanlamaya, zeytin türüne, hangi amaçla kullanacağına kadar pek çok unsur etkili olmaktadır. Yazımızda da belirttiğimiz gibi modern tekniklere hızlı bir şekilde geçilmelidir.
Zeytin hasat takvimi
Zamanlama‘daki takvim nisan ayında budamayla başlıyor. Ağaç bakımı sonrası tomurcuklanan dallar mayıs ayında çiçek açmış olacaklar. Haziran ortasına dek çiçek açmaya devam eden zeytinler, temmuz ortasına kadar çiçekleri dökerek çekirdek oluşumu olmaktadır. Ağustos sonuna doğruda hasat zamanının geldiğini gösterir şekilde zeytinler yağ tutmaya başlamış olmaktadırlar.
Zeytin hasadına dair tavsiyeler
-Zeytin hasadında gözden kaçırılmayacak aletlerden biri de yaygıdır. Ne zaman yapıldığından bağımsız olarak zeytinin toprakla teması kaçınılmalı her zaman yaygı kullanılmalıdır.
-Elle veya makine kullanımı yapılmadığı zaman kullanılan sırıkla veya sopa ile ağacı döverek zeytin hasadı yapılmasından vazgeçilmeli. Ağacı küstüren bu yöntem, filizlere ve genç sürgünlere ciddi zararlar vermektedir. Bu da zeytinin var -yok yılını etkiler.
-Sofralık zeytin hasadında dalı sıyırarak uygulama yapılmamalıdır. Bu şekilde kovaya, sepete veya önlüğe toplanarak zeytinin yere düşerek zedelenmesinin önüne geçilebilir.
-Zeytin hasadın amacına uygun olarak doğru zaman dışında olgunlaşmadan toplanmamalıdır.
-Yeni dikim yapılacak zeytinliklerde maliyet düşürmek amacıyla mekanik yöntemler kullanılacaksa mekanik hasada uygun ekim yapılmalıdır.
-Mekanik yöntemlerin yanlış tatbiki ağaçta hasar bırakabilir, dikkat edilmeli.
Kalite seviyesini tutturmak için verimden vazgeçmek olmuyor. Zeytin hasadında da en önemli açılardan biri de kalite arttıkça verim düşüyor oluşu. Zeytinin sırıkla dövülerek toplanması terk edilerek modern yöntemlerle hasat yapılmalıdır.Bu eski yöntem rekolteyi negatif etkilemekte, zeytin ve zeytinyağının kalitesini de düşürmektedir.
Zeytinyağı kalitesine etki eden unsurlar ; zeytinin olgunluk derecesi yüzde 50, hasat tekniği yüzde 30, saklama şekli ise yüzde 5 oranında etkide bulunmaktadır. Bu nedenle Türk zeytin ve zeytinyağının sadece yanlış hasat yüzünden uğradığı kalite ve imaj kaybı ciddi boyutlara ulaşmaktadır.
Aile işletmeleri olarak kümelenmiş zeytin bahçesi sahipliğinde kooperatif mantığı ile ortak alım yapılmalı, hasat zamanı maliyetleri aşağı indirilmesi sağlanmalıdır.
Yeni teknoloji yöntemlerini tercih etmeniz durumunda karınız ne olacak ?
-Daha az işçilik giderleri
-Hızlı hasat
-Hız ve verimlilik sayesinde zeytinliğinizi icara vermeyebilirsiniz.
-Aynı gün içinde hasat edilen zeytini sıkıma götürerek düşük asitli zeytin yağına sahip olacaksınız. Bu da yüksek satış fiyatı ve kar demek.
-Sırıklı hasatta zeytini zedelemeler, yaralamalar ortaya çıkmayacaktır. Fabrikaya gidene dek zeytin tek parça olarak sıkıma girecektir. Sonuç olarak düşük asitli bir yağa sahip olacaksınız.
-Makineli hasadın kullanımı kolaydır.Her türlü arazide yormadan hasat yapmanıza olanak sağlar.
-Sırık hasadında oluşan dal, filiz kırma sonlanacaktır. Ağaçlar her sene zeytin vererek verimde de gözle görülür artış alacaksınız.
Uludağ Üniversite Hocaları ne diyor ?
Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü öğretim görevlisi Yrd.Doç. Dr. Eşref Işık ve Öğr. Gör.Dr. Halil Ünal, “Mekanik Titreşimli Zeytin Hasat Makinesinin Performans Değerlerinin Belirlenmesi” başlıklı bir bilimsel makalelerine göre ;
“Zeytin üretim mekanizasyonunda en fazla iş gücü gereksinimi duyulan işlemlerin başında hasat gelmektedir. Klasik hasat yöntemleri büyük ölçüde insan iş gücüne dayanmakta ve hasadın kış aylarına rastlaması hasat işlerini zorlaştırmakta ve hasat veriminin düşük olmasına sebep olmaktadır. El işçiliğindeki artışlar ve hasat döneminde işçi bulma güçlükleri de günden güne artmaktadır. Bundan dolayıdır ki işçilik ücretleri nedeniyle yüksek bir maliyet oluşmaktadır.
Özellikle hasat işleminde kullanılmak üzere, bölgelerin arazi durumlarına uygun zeytin hasat makinelerinin geliştirilmesi, üretilmesi ve kullanılmasının yaygınlaştırılması, işlem maliyetlerinin düşürülmesi açısından yüksek derecede öneme sahiptir. Hasatta mekanizasyona geçiş, yaklaşık 3-4 aya yayılan ve zaman zaman hava koşullarının olumsuzluğu ile uzayan ve verim kaybına neden olan zeytin hasat süresini de azaltacağından olumlu etkiye sahip olacaktır. Bu çalışmada materyal olarak eksantrik mekanizmalı titreşimli zeytin hasat makinesi kullanılmıştır. Sonuç olarak, makine ile hasat yönteminin maliyet ve kapasite açısından, elle hasat yöntemine göre 6,5 kat daha üstün değerler ortaya koyduğu görülmüştür. Bu nedenle son yıllarda önemle üzerinde durulan ağaç başına verimin artırılarak maliyetlerin düşürülmesi, ancak makineli hasat uygulamalarıyla mümkün olacaktır.”
Özetle;
“Yapılan çalışma sonucunda, zeytinin el ile hasadında ortalama 21,91 kg/adam h’lik kapasite değeri, makine ile hasadında ise ortalama 147,91 kg/h’lik kapasite değeri bulunmuştur. Ayrıca makine ile hasatta birim ürün başına maliyet 0,023 $/kg olarak belirlenirken, bunun el ile hasadında 0,150 $/kg gibi yüksek bir değere çıktığı belirlenmiştir…”
Zeytin hasat makineleri için Fiş Jeneratör sitemizi tercih edebilirsiniz.
