Fidan dikiminin öncesi ve sonrası-1

Kaplı fidanlar dışında çıplak köklü hatta topraklı fidanların sökümü, fidanların tam latent (uyku) devresinde yapılması gerekir. Sökümün erken veya geç yapıldığı, yani tam latent devre içinde gerçekleştirilmediği durumlarda sökülen fidanlar kurumaya ve diğer dış etkilere hatta soğuk hava depolarında depolanmaya karşı daha hassas olurlar. Hâlbuki tam latent halde sökülen fidanlar, gömüde veya soğuk hava depolarında kökleri büyü- me gücünü kaybetmeden uzun süre  depolanabilir.

Ocak-Mart arası sökülen fidanların araziye dikildiklerinde gelişim güçlerinin en yüksek olduğu kanıtlanmıştır. Aksi halde tutma nispeti önemli ölçüde düşmektedir. Ancak toprak don halinde iken söküm söz konusu olmaz. Donlar başlamadan veya hemen çözülür çözülmez söküm yapılmalıdır. Fidanın, fidanlıkta sökümünden sonra, rutubet içeriğinin dikim anına kadar mümkün olduğu kadar muhafaza etmesi fizyolojik açıdan çok önemlidir. Bu itibarla fidanda aranacak en önemli niteliklerden birisi onun tazeliğidir.

2.3. FIDANLARIN GÖMÜYE ALINMASI

Dikim çalışmalarının 3-4 günü aşan bir süre gecikmesi halinde çıplak köklü fidanların serin ve gölge bir yerde kazılan hendeklerde, gevşetilmiş demetler halinde ve kökler toprakla kapatılmış olarak dikim zamanına kadar bekletilme işlemine “GÖMÜ” denir. Gömü çıplak köklü fidanların nemli topraklar içinde kurumadan taze kalmasını sağlar.

Gömü yerinin seçilmesinde aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir

• Gömü yerinin, dikim yapılacak sahanın merkezi bir yerinde veya mümkün olduğu kadar yakınında olmalıdır.
• Gömü yeri rüzgâr ve öğle güneşinden korunaklı bir yer olmalıdır.
• Gömü için fidanların kök kitlelerine uygun hacimde eğik ve birbirine paralel olarak kanallar açılmalı, fidanlar bu kanallara eğik olarak yerleştirilerek kökleri kumlu geçirgen toprakla örtülerek sulanmalıdır

• Özellikle güney bakıların seçilmemesi, zorunluluk halinde çardak s, ile suni göl gelemeye başvurulması gerekir.
• Gömü yeri su tutmamalı, fakat yeteri kadar nemli kalmalıdır.

Taşıma, Gömü ve Bekletme Koşulları

• Fidanlar fidanlıktan dikim alanına uygun koşullarda taşınmalıdır.
• Taşıma esnasında yaralanma, dal ve sürgün kırılmamalı, çiçek ve yapraklar koparılmamalı.
• Kuvvetli hava hareketleri veya havasızlığa bağlı kızışmalardan kaynaklanan hasarlar oluşmamalı.
• Topraklı fidanlarda kök sistemi ile onu saran toprak kitlesi arasındaki bağın bozulmaması ya da balyanın dağılmaması.
• Kaplı fidanlarda kökler ile kap ortamı arasındaki bağ ya da ilişkilerin bozulmaması.
• Çıplak köklü fidanlarda köklerin açıkta kalmaması ve tazeliğini
• Kok tazeliğini koruma amacıyla yapılan gömü süresi 1 hafta-10 günü aşmamalıdır.
• Gömüye alınan fidanların kökleri tamamen güneş, rüzgâr ve don etkilerinden uzak kalacak şekilde kumlu ve geçirgen bir toprakla kapatılmalıdır.

3.  FIDANLARIN BUDANMASI

Budama, kök ve tepe budaması şeklinde olur. Fidanlıkta sökülen ve dikim sahasına nakledilecek olan çıplak köklü fidanların kökleri kısaltılması gerekir. Aksi halde bunlar dikimde katlanır ve kök gelişmesi zorlaşır. Hâlbuki kesilen köklerde oluşan yeni kesim yü zeyleri, zengin kök teşekkülüne yol açar. Köklerin budanmasıyla, zarar görmüş fidan kök leri uzaklaştırılır. Boylu yapraklı fidanlarda gövde ve kök dengesini sağlamak üzere tepe ve gövde budaması da yapılır. Bununla aynı zamanda fidanın tepesine uygun şekil de verilir. Genellikle küçük fidanlarda tek tek budama yerine, demet halinde kalan kök kısmı dikim çukuruna uyacak ve genellikle 18-20 cm kalacak şekilde keskin bir makasla kesilmelidir.

Büyük fidanlarda, özelikle park ve bahçeler için kulanım söz konusu olduğunda tepeye piramit şekli veren bir budama metodu piramidal budama” uygulanır. Fidanları gömüye alma esnasında budama tercih edilmelidir. Böylelikle gömüden alınan fidanlar süratle dikim yerlerine sevk edilebilir.

Dikim öncesinde kök ve gövde budaması yapılışı

4.  FIDANLARIN  NAKLI

Fidanların fidanlıktan dikim yerlerine nakli esnasında, dikim sırasında olduğu gibi, köklerin güneş ve kurutucu rüzgârlardan etkilenmemesine itina gösterilir. Bunun için; fidanın türüne, yaşına, boyuna, dikim sahasının uzaklığına, sevk süresine, bekleme süresine ve hallerine göre bir ambalaj şekli seçilir. Bundaki amaç dikimden evvel fidanların su kaybını asgariye indirmektir. Fidanların taşıma esnasında soğuktan, dondan sıcaktan ve rüzgârdan korunması gerekir. Fidanların sevki esnasında ambalaj malzemesi olarak; polietilen, çuval bezi, yosun ve saman kullanılır. Küçük ve çıplak köklü fidanlar kök ambalajı, küçük balya ambalajı, sandık ambalajı, sepet ambalajı ve polietilen torba ambalajı ile sevk edilir.

Çıplak köklü fidanların sevk edilmeden önce daha dikkatli ambalajlanması gerekir. Yapraklı ağaçların fidanları büyük mesafe nakilleri emniyetli bir şekilde sağlanabilir. Bu fidanlar, kamyona kökler ortaya gelecek ve iç içe girecek şekilde yerleştirilir ve üzerleri rüzgârdan, soğuktan, sıcaktan korunacak şekilde kapatılarak nakledilir.

Topraklı ve kaplı fidanların nakli ise daha kolaydır. Topraklı fidanların toprak kitlesi çuval veya jüt içerisine alınarak kök boğazından ip veya demir tel ile bağlanarak nakledilirler. Nakledilecek bütün fidanlar nakledilmeden önce hava şartlarına bağlı olarak sulanmalarında fayda vardır.